This article was originally written in English. By reading it in Dutch, it is possible it won’t convey the original energy that it was written with. If you want to read it in English, read it here.

Meta is fucked

We leven in het tijdperk van het algoritmische internet (Lu, n.d.). Voor de gemiddelde gebruiker wordt bijna elk aspect van het internet bepaald door gepersonaliseerde algoritmes.

Als een rechts georiënteerd iemand zoekt op “Gaza”, krijgt diegene totaal andere resultaten te zien dan een links georiënteerd iemand. Of bijvoorbeeld als je in Israël woont versus in de Arabische wereld (Security in Context, 2023; Amnesty International, 2023). Zoekresultaten zijn op maat gemaakt voor iedere individuele gebruiker; algoritmes weten precies wat ze moeten tonen om je betrokken (en verslaafd) te houden, zodat ze je zoveel mogelijk gerichte advertenties kunnen voorschotelen. Vanuit dit perspectief zijn bedrijven als Meta en Google letterlijk je tijd en energie aan het uitmelken voor hun financiële gewin. Hoe gerichter de advertenties, hoe meer ze betaald krijgen. Dit betekent dat deze bedrijven geprikkeld worden om zoveel mogelijk persoonlijke gegevens te verzamelen en je zo lang mogelijk op hun platform te houden om zoveel mogelijk advertenties te laten zien.

Maar dit creëert nog een veel groter probleem: de content die je te zien krijgt, wordt gepresenteerd als objectief en neutraal. Deze algoritmes blijven ons content voorschotelen die onze bestaande wereldvisie versterkt en laten het lijken alsof andere perspectieven niet bestaan. We hebben allemaal ons eigen internet, specifiek afgestemd op onze meningen en opvattingen. We leven allemaal in onze eigen filter bubbel (Pariser, 2011).

Meta heeft genocide aangewakkerd in Myanmar (Zaleznik, 2021; Amnesty International, 2022; Amnesty International, 2022). Meta heeft grote invloed gehad op verkiezingen (Talbot, 2012; Rosenberg et al., 2018). Meta heeft een complete blackout en “shadowbanning” van Palestijnse content doorgevoerd (Amnesty International, 2023). En recentelijk omarmt Meta Donald Trump door het afschaffen van hun factcheckprogramma, het elimineren van Diversity, Equity en Inclusivity-initiatieven, en het vervangen van de voorheen progressief georiënteerde beleidsleider Nick Clegg (Nix & Dwoskin, 2025). Nu laat Meta gebruikers vrouwen ‘eigendom’ noemen en queer mensen ‘geestesziek’ (Yeo, 2025).

En dat is nog maar het topje van de ijsberg van alle Meta-schandalen.

Het is duidelijk: we moeten stoppen met het gebruiken van Meta-producten. Maar hoe doe je dat? Instagram verwijderen, en vooral je account verwijderen, kan voelen alsof je je sociale banden doorknipt. Het kan zelfs voelen alsof je naar Antarctica verhuist—sociaal geïsoleerd.

Maar maak je geen zorgen! Er zijn alternatieven; alternatieven die hun gebruikers niet uitbuiten voor winst, alternatieven die niet elk detail van je persoonlijke leven verzamelen, alternatieven die niet ontworpen zijn om verslavend te zijn, maar juist echt sociaal.

En door langzaam over te stappen op deze platforms, kunnen we onze sociale netwerken met ons meenemen. Het gebruik van deze platforms moet zich gestaag verspreiden. Het kost tijd om mensen te overtuigen, maar door een van de eersten te zijn, kun je een langzame revolutie in gang zetten.

Dit blogartikel heeft als doel om gebruikers te informeren over de situatie rondom Meta en concrete, toegankelijke manieren aan te reiken om over te stappen op alternatieven. Dit betekent dat ik veel informatie samenvat, die voor sommigen essentieel kan zijn. Zie de bibliografie en de sectie ‘Further Reading’ als je het gevoel hebt dat dit nodig is.

Hoe kan ik afstappen van Meta? Concrete stappen die je vandaag kunt zetten!

Je gebruikt waarschijnlijk op dit moment maar twee (of drie) Meta-producten: WhatsApp en Instagram (+ Facebook).

Ik zal twee alternatieven presenteren zonder in de technische details te duiken.

In mijn optiek is het onmogelijk om in één keer over te stappen. Je kunt niet zomaar vandaag stoppen met Instagram of WhatsApp. We hebben een bestaand sociaal netwerk op deze platforms. De enige manier om succesvol over te stappen, is door het langzaam te doen en je vrienden en collegas mee te nemen in dit proces.

Er is een overgangsperiode nodig waarin je op beide platforms actief bent, maar heel duidelijk maakt dat je uiteindelijk overstapt. Elke post die je plaatst, elke nieuwe groepschat waarin je zit, je bio, je profielfoto—je kunt alles gebruiken om aan te geven dat je op weg bent naar een alternatief!!

Instant Messaging

WhatsApp is misschien wel end-to-end encrypted (dus Meta kan je berichten niet lezen), maar ze kunnen nog steeds zien met wie je praat, hoe vaak en wanneer. Ze volgen ook je aankoopgeschiedenis, financiële gegevens, identiteitsgegevens en nog veel, veel meer op een angstaanjagende schaal (en dat is alleen nog WhatsApp, stel je voor wat ze in combinatie met Instagram wel niet allemaal over je kunnen verzamelen).

Signal

Gelukkig is overstappen makkelijk! Installeer Signal! Signal is volledig end-to-end encrypted, dus niemand kan je berichten inzien. Ze verzamelen geen gegevens over je. En er is zelfs een desktop-app!

Maar het moeilijke deel is je vrienden meekrijgen. Hier zijn een paar tips:

Als je Signal toegang geeft tot je contacten, kun je zien wie van je vrienden het al gebruikt. Maar zelfs dan kan Signal je contacten niet zien door hun privacyvriendelijke systeem
Stuur artikelen zoals dit naar je vrienden om ze te overtuigen. Begin met vrienden die Signal al hebben, maar nog niet actief gebruiken!
Stel voor groepsappen, zoals klassen apps, over te zetten naar Signal
Vervang het WhatsApp-icoon op je telefoonscherm met Signal.
Verander je WhatsApp-profielfoto in iets als dit, gemaakt door Reddit-gebruiker /u/agnibho.

Telegram is een ander alternatief, maar minder ideaal omdat niet alle communicatie daar standaard versleuteld is.

Sociale Media

De Fediverse is het beste alternatief voor sociale media dat we nu hebben. Mijn eenvoudige uitleg van de Fediverse is dat het een groot netwerk is van onderling verbonden sociale mediaplatforms, waarvan de meeste gratis en open source zijn. Misschien heb je al eens gehoord van Mastodon, PixelFed of PeerTube. Dit zijn allemaal deelplatforms binnen de Fediverse.

Stel je voor dat Instagram een land is, en dat alle gebruikers burgers zijn. Meta bepaalt alles wat er op het platform gebeurt: hoe de interface eruitziet, hoe de algoritmes werken, welke advertenties je te zien krijgt, en hoeveel persoonlijke gegevens worden verzameld en gebruikt. Het is een dictatuur, een waarin de burgers worden uitgebuit voor winst. Een dictatuur die zijn burgers verslaafd maakt, als een toxische relatie waarbij je, zelfs als je eruit stapt, toch weer terug wilt.

In deze denkbeeldige wereld is de Fediverse ook een land. Een land waarin mensen hun eigen provincies (netwerken) en steden (servers) kunnen maken. Deze steden en provincies zijn verbonden door wegen (protocollen). Elke stad bepaalt zelf hoe het platform werkt, zoals de regels en het gedrag dat wordt verwacht. De provincie bepaalt meer de algemene vorm (bijvoorbeeld: lijkt het meer op Twitter of op Instagram?). Als gebruiker kun je kiezen waar je wilt wonen of zelfs je eigen provincie en stad beginnen. En wat nog beter is: je kunt met iedereen uit andere steden en provincies communiceren. Zelfs als bepaalde provincies of steden verdwijnen, blijft het een enorm onderling verbonden netwerk: het is gedecentraliseerd.

Zelf zit ik bijvoorbeeld op de server kolektiva.social (stad), binnen het Mastodon netwerk (provincie). kolektiva.social is een “anti-colonial anarchist collective that offers federated social media to anarchist collectives and individuals in the fediverse.” Er zijn duizenden servers, in verschillende talen, met verschillende niches en regels. Je kunt kiezen wat bij jouw waarden past, en je kunt altijd verhuizen.

Making your account

Op sommige servers (steden) kan het even duren voordat je account wordt goedgekeurd, omdat ze nieuwe gebruikers handmatig controleren. Maar om je vandaag nog op de Fediverse te krijgen, zijn dit de makkelijkst toegankelijke servers:

Mastodon.social - Meer zoals Twitter, tekst-gebaseerde sociale media
Pixelfed.social - Meer zoals Instagram, beeld-gebaseerde sociale media

Er zijn ook apps beschikbaar in de App/Play Store.

Je kunt later van server (stad) wisselen zonder data verlies. Als je wat comfortabeler bent met het platform, kan je eventueel verhuizen naar een server (stad) waar je je fijner bij voelt. En maak je geen zorgen over FOMO: je kunt nogsteeds interacteren met PixelFed-gebruikers vanuit Mastodon en andersom!

Maak je profiel zoals jij wilt en begin mensen te volgen!

Mijn account is “[email protected]”, probeer me te vinden :)

Als je je account deelt, heb je altijd je username@server nodig; dit heet je adress. In deze denkbeeldige wereld moet je bericht immers naar de juiste stad gestuurd worden. Eigenlijk is het hele Fediverse heel vergelijkbaar met e-mail!

En hier nog wat Fediverse specifieke tips om je netwerk te verhuizen:

Praat erover!
Maak duidelijk dat je overstapt! Zet het in je bio, in al je posts en stories.
Vervang Instagram/Facebook op je startscherm door je nieuwe Fediverse-app.
Verander je profielfoto.

Ik probeerde hier wat profiel foto’s te maken op basis van die van Signal hierboven, maar ik moet toch wat beter leren omgaan met GIMP…

Transitioning is a process

Je kunt niet van de ene op de andere dag stoppen met Instagram en WhatsApp en verwachten dat alles goed gaat. We moeten onze vrienden en volgers informeren en meenemen in deze overstap, en dat is precies waar ik hoop dat dit artikel bij helpt.

Het is belangrijk om heel duidelijk te maken dat je overstapt. Misschien inspireert het anderen om ook mee te doen. En zo niet, dan blijft het toch hangen. Het ‘normaal’ van sociale media wordt een klein stukje verschoven naar een betere en gezondere internetcultuur.

Blijf Meta-diensten nog even gebruiken, maar met een aangepaste profielfoto en een duidelijke boodschap. Elke post, elke story, elk bericht dat je verstuurt: mensen zullen het zien. En misschien zet het ze aan het denken.

Verder transitioneren

Als je een tijdje op de Fediverse zit en je je wat comfortabeler voelt, kun je gaan experimenteren met andere servers (steden) en apps (clients). Hier zijn een paar handige bronnen:

Sommigen van deze bronnen heb ik gevonden dankzij de varia fediverse meetup, meer informatie daarover verder naar beneden.

Gedachten over algoritmes

Zoals Eli Pariser in zijn boek “The Filter Bubble: What the Internet Is Hiding from You” (2011) zegt:

We are predisposed to respond to a pretty narrow set of stimuli—if a piece of news is about sex, power, gossip, violence, celebrity, or humor, we are likely to read it first. This is the content that most easily makes it into the filter bubble. It’s easy to push “Like” and increase the visibility of a friend’s post about finishing a marathon or an instructional article about how to make onion soup. It’s harder to push the “Like” button on an article titled, “Darfur sees bloodiest month in two years.” In a personalized world, important but complex or unpleasant issues—the rising prison population, for example, or homelessness—are less likely to come to our attention at all.

As a consumer, it’s hard to argue with blotting out the irrelevant and unlikable. But what is good for consumers is not necessarily good for citizens. What I seem to like may not be what I actually want, let alone what I need to know to be an informed member of my community or country. —Eli Pariser

Zolang we zoveel media consumeren via gepersonaliseerde algoritmes, is het moeilijk om een goed geïnformeerde burger te zijn. Het is bizar hoeveel delen van het internet op maat gemaakt zijn: sociale media, Spotify, Netflix, Google-zoekopdrachten…

Daarnaast beïnvloedt het formaat van de media de informatie die we krijgen. Zoals Marshall McLuhan zei: “The medium is the message.” Korte content (zoals op TikTok en X/Twitter) dwingt informatie om zo aantrekkelijk mogelijk gecomprimeerd te worden, zodat het goed scoort op het platform.

Denk hier eens over na. Word bewust van de media die je consumeert, hoe het gepresenteerd wordt en waarom jij het te zien krijgt.

Terwijl je bezig bent… de-Google je leven!

Google is net zo giftig voor het internet als Meta. Hier zijn de belangrijkste eerste stappen:

Vervang je webbrowser. Op je computer, zijn Firefox of Orion hele goeie alternatieven. Op je telefoon is de DuckDuckGo browser ook een goeie optie..
Zelfs als je, bijvoorbeeld, Firefox als je webbrowser hebt, gaan je zoekopdrachten nogsteeds via de Google zoekmachine. Goeie alternatieven hiervoor zijn DuckDuckGo of Startpage. Hoe verander je je standaard zoekmachine op Firefox
Installeer uBlock Origin op je browser om nog verdere tracking en gerichte advertenties te blokkeren.

Maar Google is OVERAL. Dit zijn echt maar de eerste paar stappen in het proces. Je hebt nogsteeds Google Workspace (Docs, Sheets, etc.), Gmail, Google Drive, Youtube, Android, Google Maps, Google Translate, en de lijst gaat maar door. Als je tijd hebt, zijn de volgende bronnen goed om je je er verder over te informeren.

Waarom en hoe je Google uit je leven bant: https://androides.nl/degoogle-guide/#mcetoc_1hnoa3an119q

Een uitgebreide open-source lijst voor alternatieven voor Google-producten: https://tycrek.github.io/degoogle/

Privacy Guides: https://www.privacyguides.org/en/

Special thanks

Ik werd geïntroduceerd tot de Fediverse via varia en ben enorm dankbaar voor de organisatoren.

Ook dank aan de .zip nieuwsbrief over hun overstap van Meta. Dit artikel is daar grotendeels door geïnspireerd.

Verder lezen

Ik laat dit gedeelte even in het Engels. Het zijn allemaal Engelse bronnen.

Gathered from the varia Fediverse get together:

Resources I love, found thanks to Dasha Ilina:

Books:

The Filter Bubble: What the Internet Is Hiding from You - Eli Pariser (2011)
The Age of Surveillance Capitalism: The Fight for a Human Future at the New Frontier of Power - Shoshana Zuboff (2019)
Superstorm: Politics and Design in the Age of Information - Noemi Biasetton (2024)
Weapons of Math Destruction - Cathy O’Neil (2016)
The Code of Capital: How the Law Creates Wealth and Inequality - Katharina Pistor (2019)
Artificial Intelligence: A Guide for Thinking Humans - Melanie Mitchell (2019)
Reclaiming Conversation: The Power of Talk in a Digital Age - Sherry Turkle (2015)
The Spectacle 2.0 Reading Debord in the Context of Digital Capitalism - Marco Briziarelli and Emiliana Armano (2017)

Obviously there’s a lot of relevant research papers, these are just some of my favorites:

The internet is haunted by ailing social media platforms with declining engagement and perpetual feeds of quick dopamine hits; large machine learning models are contaminated with an insurmountable sea of toxicity and cul-de-sacs of gibberish. How did we get here? If we want to grapple with the e ects of arti cial intelligence on culture, we must examine the mirrored architecture and co-evolution of AI and the internet. Both sustain the original dream of technology, that of boundless scale and frictionless ease. Yet when our online experiences are ltered through the Algorithmic Internet that manifests these dreams, the consequences are dire. We become displaced and alienated from sicknesses of scale on the internet. AI promises the cure, but such scale has always been contaminating and the convenient ease it o ers only accelerates us into greater rot. In the outro, I o er preliminary ideas on where we should go from here: an Algorithmic Internet of meandering ine ciency and generative friction.

Social media companies must urgently address the fanning of online hate and racism against Palestinian and Jewish communities, Amnesty International said today, as the conflict in Israel and the Occupied Palestinian Territories escalates further. The organization has found an alarming rise in advocacy of hatred that constitutes incitement to violence, hostility, and discrimination on social [\ldots]

Cambridge Analytica harvested personal information from a huge swath of the electorate to develop techniques that were later used in the Trump campaign.

Hoe je Instagram kunt verlaten zonder je vrienden te verlaten. Een introductie aan de Fediverse.